Prostat Kanseri
En sık görülen kanser türleri arasında yer almaktadır. Erkeklerde en sık görülen kanser türleri arasında olan prostat kanseri oldukça sinsi bir şekilde ilerleme gösterir. Prostat dokusunda oluşan bazı hücrelerin anormal seyir göstererek, genellikle prostatın dış kabuğundan başlayıp yayılan kötü huylu tümörlere dönüşmesi prostat kanseri olarak tanımlanabilir.
Prostat tümörlerinin bazıları oldukları bölgede kalır ve başka organlara yayılmazlar. Bunlara iyi huylu (selim) tümör denir. Bazı prostat tümörleri ise diğer organlara yayılma gösterir. Bunlara kötü huylu (habis) tümör denir. Bu kötü huylu tümörler de kanser olarak adlandırılmaktadır.
Dünya genelinde her dokuz erkekten birinde hastalık görülmektedir. Bu kanserin ortalama görülme yaşı ise 66’dır. Prostat kanseri erkeklerde en sık görülen kanser türü olması nedeniyle her erkeğin rutin prostat muayenesini mutlaka yaptırması gerekmektedir. Hastalığın erken dönemde fark edilmesi halinde tedavide başarı şansı yüksektir.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Nedir?
Erkek üreme sisteminin parçası olan prostat, spermleri koruyan sıvıyı üretmeye ve spermleri sağlıklı bir şekilde saklayarak idrar kaçırmasını önleme görevini üstlenmektedir. Yaşlanmaya bağlı olarak prostat bezi büyüme gösterir. Yaşanan bu büyüme genellikle idrar kanalını çevreleyen geçiş bölgesinde gözlemlenmektedir. Prostat büyüyerek mesaneyi ya da üretrayı etkileyerek idrar akışını engelleyebilir. Bu durumda erkeklerde sık, ağrılı, kanlı idrar gibi iyi huylu prostat büyümesi belirtileri meydana gelmektedir.
Prostat Kanser Belirtileri Nelerdir?
Erken evrelerde herhangi bir belirti göstermeyen bu sinsi kanser, hastalığın ilerlemesine bağlı olarak birtakım şikayetler ile ortaya çıkar. Prostat kanseri belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
- Kasık bölgesinde rahatsızlık hissi
- İdrar yapma güçlüğü
- Sertleşme problemi
- Boşalma esnasında ağrı
- Menide ya da idrarda kan görülmesi
- İdrar akışında kuvvet kaybı
- Kemik ağrıları
Prostat Kanserinde Erken Teşhisin Önemi
Hastalık erken evredeyken teşhisi konursa ve kanser henüz prostatın dışına yayılmamışsa, erken teşhis sayesinde bu hastalıktan kurtulmak mümkündür. Bu nedenle, 50 yaş üstü erkeklerin yılda bir kez prostat kontrolünden geçmesi çok önemlidir.
50 yaşın üzerindeki her erkek en az yılda bir defa makattan parmakla prostat muayenesini yaptırmalı ve kanda PSA değerine baktırmalıdır. Bu sayede henüz belirti vermemiş ve erken evrelerdeki kanser saptanabilmektedir.
Hatta ailesinde prostat kanseri hastası olanlar, siyahi ırk erkekleri, BRCA2 geni + olan erkekler kanser taramasına 45 yaşından sonra başlamalıdır. Gelişen prostat kanser taramaları sayesinde bu kanser türünden ölen erkeklerin sayısı son 20 yılda önemli ölçüde azalmıştır.
Prostat Kanseri Oluşumunda Nedenler ve Risk Faktörleri
Hastalığın neden ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemekle birlikte prostat kanseri nedenleri ve risk faktörleri bulunmaktadır. Hücre düzeyinde oluşan genetik kusurlara bağlı prostat hücrelerinin kontrol dışı büyümesi ve sağlıklı hücrelerinin yerini alması sonucu prostat kanseri oluşmaktadır. Nedenlerini tam olarak sıralayamasak da prostat kanserinde birkaç kesin risk faktörü vardır;
- Yaş (Yaş ilerledikçe prostat kanseri görülme riski büyük ölçüde artar.)
- Irk (Amerika’daki siyah ırkta prostat kanseri riski oldukça yüksektir.)
- Genetik (Ailesinde ve özellikle birinci derece akrabasında prostat kanseri olanlarda risk daha yüksektir.)
- Beslenme (Beslenmenin kesin rol oynadığı net değildir, ancak protein bakımından zengin beslenen erkeklerde prostat kanseri daha sık görülür.)
Hastalığın Tanısı ve Teşhisi
Kanserini tedavi edebilmek için kanser vücudun hiçbir yerine sıçramadan, erken dönemde teşhis etmek ve tanı koymak gerekir. Kanser daha prostatın içindeyken tanı koyulması tedavi sürecini hızlandırır.
Maalesef ki hiçbir kan tahlili, genetik test ya da herhangi bir görüntüleme yöntemi bir erkekteki prostata sınırlı bir kanseri kesin olarak gösteremez. Bu yüzden üroloji uzmanına başvuran 50 yaş üzerindeki her erkek potansiyel prostat kanser hastası olarak düşünülür ve bazı tetkikler yapılır. Kanser açısından riskli görülen erkeklere prostat biyopsisi yapılır.
Prostat Kanseri İhtimali Görülen Kişilere Yapılan Bazı Tetkikler
DRE (Dijital Rektal Muayene): Hekim eldiven giyer ve parmağını hastanın makatına yerleştirir. Parmak ile prostatın büyüklüğünü ve şeklini inceler. Eğer prostatın içinde bir sertlik hissedilirse, prostat kanserinden şüphelenilir ve hastaya prostat biyopsisi önerilir.
PSA (Prostata Özgü Antijen): PSA, kandan bakılan bir testtir. Prostat bezinde üretilen ve kanda da saptanabilen bir proteinin ölçülmesiyle gözlemlenir. Kanser, enfeksiyon ve iyi huylu prostat büyümesi durumlarında da kandaki PSA düzeyleri yükselir. Ancak PSA testi kesin kanser tanısı koydurmaz, sadece kanser riskini gösterir.
Prostat Kanseri Geni 3 (PCA3): İdrardan bakılan genetik tabanlı bir testtir. Prostat masajı sonrası alınan idrardan PCA3 bakılmasına dayanan bir testtir. Ancak PSA’sı yüksek olan bir kişide PCA3 testi negatif gelirse, o kişide %91 oranında kanser yoktur.
Prostat Kanseri Evreleri
Prostat da kanser teşhis edilmesi sonrasında tedavinin planlanması için kanser evrelemesi yapılır. Üroloji Uzmanı kanserin evresini ve tümörün ne kadar ilerlediğini belirlemek için hastaya uyguladığı testlerin sonuçlarından yararlanır. Hastalığın evreleri tespit edilirken TNM evreleme sisteminden yararlanılır.
T: Tümörün boyutunu, yerini ve dokuda ne kadar derine indiğini tanımlar.
N: Kanser hücrelerinin lenf düğümlerine mi yoksa lenf düğümlerini bağlayan kanallara mı yayıldığını gösterir.
M: Kanser hücrelerinin uzak organlara ya da dokulara yayılıp yayılmadığını belirtir.
- Evre: Kanserinin ilk evresinde tümör prostatın yalnızca bir tarafındadır. Kanser genellikle yavaş büyür. PSA seviyesi düşüktür ve tümör hücreleri DRE sırasında hissedilmeyebilir.
- Evre: Kanser prostat bezinin bir ya da iki tarafında olabilir. PSA kan testi 20’nin altındadır. Gleason skoru 7 – 8’dir.
- Evre: Kanser lokal olarak ilerlemektedir. Gleason skoru ve PSA yüksektir. Bu sebeple kanserin yayılma olasılığı yüksektir.
- Evre: Hastalığın son evresinde tümör lenf düğümlerine ya da vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır.
Prostat Kanseri Tedavisi
Kanserin tedavisi için farklı tedavi seçenekleri vardır. Hasta için hangi tedavi yönteminin uygun olduğuna doktor muayenesi ve klinik testler sonrasında doktor tarafından karar verilir. Yine de yaygın olarak tercih edilen prostat kanseri tedavisi uygulamaları şunlardır:
Aktif İzlem: PSA ve DRE testlerinin yanı sıra düzenli olarak alınan prostat biyopsileri ile hastanın aktif olarak izlenmesi yapılır. Aktif izlem yönteminde prostat kanser gelişimi takip edilir. Kanserde büyüme olursa ise diğer tedavi seçenekleri uygulanır.
Prostat Kanser Ameliyatı: Prostat kanserini tamamen vücut dışına atmak için uygulanan cerrahi yöntemdir. Prostatektomi adıyla isimlendirilir. Ameliyatta prostat ve çevresindeki doku çıkarılır.
Prostattaki kanserli dokunun çıkarılması için Da Vinci robotik cerrahi robotu ile gerçekleştirilen tedavi yöntemine ise, robotik radikal prostatektomi denir. Robotik prostatektomi ile prostat kanseri ameliyatında çok yüksek başarı oranları ile iyileşmeler sağlanmaktadır. Bu ameliyat aynı zamanda laparoskopik ve açık olarak ta yapılabilmektedir.
Radyasyon Tedavisi: Kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili kullanılır. İki farklı radyasyon tedavisi bulunur. Dış radyasyon tedavisi seçeneğinde vücudun dışındaki bir makine ile radyasyon kanser hücrelerine saptanır ve yönlendirir. Dahili radyasyon tedavisi seçeneğinde radyoaktif tohumlar, kanser hücrelerini yok etmek için ameliyatla kanserin içine ya da yakınına yerleştirilir.
Klinik araştırmaları devam eden prostat kanseri tedavisinde kullanılan bir diğer tedavi yöntemleri de şunlardır:
Kriyoterapi: Kanser hücrelerini dondurmak ve öldürmek için prostat kanserinin içine özel bir sonda yerleştirilmesi.
Kemoterapi: Kanseri küçültmek veya öldürmek için özel ilaçlar kullanılan tedavi yöntemi.
Yüksek Yoğunluklu Odaklanmış Ultrason: Bu terapi, kanser hücrelerini öldürmek için kansere yüksek enerjili ses dalgalarını, yani ultrason yönlendirir.
Hormon Tedavisi: Bu yöntem, kanser hücrelerinin büyümek için ihtiyaç duydukları hormonları almasını engeller. Bu sayede kanserin durdurulması hedeflenir.
Sıkça Sorulan Sorular
Erkeklerde yaygın olarak görülen prostat kanserinin ilk belirtileri idrar yapmadan güçlük yaşanması ile ortaya çıkmaktadır, sık idrara çıkma, idrar ya da menide kan bulunması gibi semptomlarda prostat kanserinin belirtileri arasında yer almaktadır.
Prostat kanseri olan hastalarda karın ağrısı, kronik leğen kemiği ağrısı görülebilir.
Tüm erkeklerde prostat dokusunda kanser gelişebilir. Bu sebeple yıllık kontrollerin yapılması oldukça önemlidir.
Prostat büyümesi sonucu gerçekleştirilen ameliyatlardan sonra hasta cinsel ilişkiye girebilir.
Genellikle yavaş ilerleyen prostat kanseri bazı durumlarda daha hızlı bir şekilde büyüyebilir ve bazı durumlarda vücudun diğer kısımlarına yayılabilir.